اثر تاریخ کاشت و مدیریت تغذیه آلی، شیمیایی، و نانو ریزمغذی بر عملکرد نخود

سابقه و هدف: استفاده از کودهای نانو و زیستی به عنوان یک راهکار مناسب اکولوژیکی در جهت افزایش قابلیت دسترسی عناصر برای گیاهان می‌باشد. بنابراین در این روش گیاه قادر به جذب بیشترین مقدار مواد غذایی بوده که باعث افزایش در عملکرد گیاه می‌شود. همچنین استفاده از کودهای زیستی به دلیل جلوگیری از آلودگی آب و خاک، جایگزین مناسبی برای کودهای شیمیایی بوده و نقش مثبتی در پایداری سیستم دارد. بر این اساس، این پژوهش با هدف بررسی عکس العمل گیاه نخود (رقم هاشم) به انواع مدیریت های تغذیه‌ای آلی، شیمیایی و نانوریز مغذی و تاریخ کاشت پاییزه و بهاره انجام گرفت. مواد و روش‌ها: آزمایش حاضر در مزرعه‌ پژوهشی دانشگاه مراغه به مختصات 37 درجه و 23 دقیقه عرض شمالی، 46 درجه و 16 دقیقه طول شرقی و 1485 متر ارتفاع از سطح آب‌های آزاد در سال زراعی 96-95 به‌صورت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. فاکتور اصلی شامل تاریخ کشت (S1: کشت بهاره، S2: کشت پاییزه) و فاکتور فرعی شامل تیمارهای کودی F0: شاهد (عدم مصرف کود)، F1: کود شیمیایی NPK 20-20-20، F2: 20 تن کود دامی در هکتار ، F3: کود نانو ساختار سوپر میکرو کامل، F4: تلقیح باکتریایی پیش از کاشت بذور با کود بیولوژیک فسفره (حاوی باکتری Pantoea agglomerans strain P5 وPseudomonas putida strain P13 ) و کود بیولوژیک نیتروژنه (Azotobacter vinelandii strain O4)، F5: نانو کلاتهای روی+ آهن+ منگنز بود. و صفات ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک، وزن‌تر شاخساره تک بوته، وزن‌خشک شاخساره تک بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد غلاف پوک در بوته، تعداد دانه در بوته، درصد پروتئین دانه، وزن صد دانه و عملکرد دانه مورد برسی قرار گرفت. نتایج و بحث: طبق نتایج به دست آمده از این پژوهش اثر تیمارهای کودی بر روی صفات وزن‌تر شاخساره، وزن خشک شاخساره، تعداد غلاف در بوته، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، وزن صد دانه، درصد پروتئین دانه، تعداد دانه در بوته معنی‌دار و بر روی صفت ارتفاع بوته و تعداد غلاف پوک در بوته غیرمعنیدار بود. و کود زیستی عملکرد دانه را 31/14 درصد افزایش داد. همچنین تعداد غلاف پوک در بوته تحت تأثیر تاریخ کاشت و اثر متقابل کود در تاریخ کاشت نیز قرار نگرفت. تأثیر تاریخ کاشت بر روی صفات ارتفاع بوته، وزن‌تر شاخساره، وزن-خشک شاخساره، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و تعداد غلاف در بوته معنیدار و در کشت بهاره بالاتر از کشت پاییزه بود و کشت بهاره باعث افزایش 5/27 درصدی عملکرد دانه گردید. ولی صفت تعداد غلاف در بوته در هر دو کشت از لحاظ آماری در یک گروه قرار گرفت. از بین صفات اندازه‌گیری شده فقط وزن صد دانه تحت تأثیر اثر متقابل کود در تاریخ کاشت قرار گرفت. نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که تاریخ کاشت بهاره و همچنین تیمار کودی تلقیح باکتریایی با کود زیستی نیتروژنه و فسفره به دلیل فراهم کردن زمینه مناسب برای استفاده از منابع محیطی و عناصری مانند نیتروژن و فسفر، موجب افزایش رشد رویشی، عملکرد و اجزای عملکرد نخود شده و برترین ترکیب تیماری بود. واژگان کلیدی: تاریخ کشت، ریزمغذیها، کودهای شیمیایی، کود زیستی، نخود